Aus der römischen Antike sind zahlreiche Porträtbüsten überliefert. Kein Wunder also, dass der Klassizismus, der sich maßgeblich auf die Antike bezog, eine Vorliebe für diese Bildnisform entwickelte. Die Marmorbüsten zeigen den russischen Zaren Nikolaus den Ersten und seine Gemahlin, die Zarin Alexandra Feodorowna, geborene Charlotte Prinzessin von Preußen. Geschaffen hat sie der Bildhauer Christian Daniel Rauch:
"Christian Daniel Rauch gehört zu den bedeutendsten Vertretern des deutschen Klassizismus neben seinem Lehrer Gottfried Schadow, und er ist der Begründer der sogenannten Berliner Bildhauerschule. Er schuf zeit seines Lebens etwa 50 Statuen, 150 Büsten und 90 Reliefs. Er war zu seiner Zeit der meistbeschäftigtste Bildhauer in Deutschland, der sehr sehr viele Aufträge erhielt."
So das Resumé der Kuratorin Astrid Nielsen. Rauch hatte schon vor der Vermählung des Zarenpaares erste Modelle der Büsten angefertigt. Kamen der Zar und die Zarin später nach Berlin zu Besuch, so nutzte Rauch die Gelegenheit, um die Modelle zu aktualisieren. In der endgültigen Fassung begegnet uns das Herrscherpaar einerseits idealisiert, zugleich aber sehr ausdrucksvoll:
"Was man an diesen beiden aufeinander bezogenen Porträtbüsten sehr gut sehen kann, ist die Orientierung an der Antike. Die Darstellung des Zars Nikolaus des Ersten ist eine unbekleidete Büste in einer antikisch orientierten Nacktheit, aber schon mit dynamischer Kopfwendung, und auch die sehr elegante Büste der Zarin Alexandra Feodorowna ist in ein antikes Gewand gekleidet. Ihre herrschaftliche Würde ist dadurch zu erkennen, dass sie ein Diadem trägt und auch eine sehr elegante, prachtvolle Frisur. Das Energische und auch Herrschaftliche der beiden ist an der Kopfwendung, an der Haltung und auch an den Blicken abzulesen."
Weitere Medien
Since so many portrait busts from Roman antiquity survived, it is hardly surprising to find a love of this portrait form in neo-classicism, a style largely inspired by the classical world. These two marble busts show the Russian Tsar Nicholas I and his wife the Tsarina Alexandra Feodorovna, born as Princess Charlotte of Prussia. The busts are by German sculptor Christian Daniel Rauch. Curator Astrid Nielsen:
“Together with his teacher Gottfried Schadow, Christian Daniel Rauch was one of the leading figures in neo-classicism in Germany and founded what became known as the Berlin school of sculpture. During the course of his life, he made around 50 statues, 150 portrait busts and 90 reliefs. In his own day, he was the busiest sculptor in Germany, and received many, many commissions.”
Even before the Imperial couple married, Rauch made the first models of the portrait busts. When the Tsar Nicholas and his wife later visited Berlin, Rauch took the chance to update his models. In the final version, the Imperial couple are, on the one hand, idealised, yet also very expressive:
“These two companion portrait busts perfectly illustrate the influence of art works from the classical world. The bust of Tsar Nicholas I portrays him in the heroic nudity of antiquity, bare-shouldered with his head turned in a dynamic pose, while the very elegant bust of Empress Alexandra Feodorovna shows her dressed in a chiton, a form of Greek tunic. Her diadem as well as her wonderful and elegant hairstyle both allude to her imperial status. The turn of their heads, their postures and their gaze all convey their firm, decisive characters and their royal status.”
Ze starého Říma se dochovala řada antických portrétů. Není tedy divu, že u klasicistických umělců, kteří byli významně ovlivněni antickým uměním, byly oblíbené právě busty. Mramorové sochy zde zobrazují ruského cara Mikuláše I. a jeho manželku carevnu Alexandru Fjodorovnu, rozenou Šarlotu Pruskou. Autorem je sochař Christian Daniel Rauch:
„Christian Daniel Rauch patří vedle svého učitele Gottfrieda Schadowa k nejvýznamnějším představitelům německého klasicismu a je zakladatelem tzv. Berlínské sochařské školy. Za svůj život vytvořil přibližně 50 soch, 150 bust a 90 reliéfů. Dostával velmi mnoho zakázek a byl ve své době byl nejvíc zaměstnaným sochařem v Německu.“
Tak to shrnula kurátorka Astrid Nielsenová. Rauch zhotovil první modely ještě před svatbou carského páru. Když car a carevna později navštívili Berlín, využil Rauch příležitosti a modely přepracoval. V konečné verzi je vládnoucí pár na jedné straně silně idealizováný, ale zároveň také velmi expresivní:
„Na těchto dvou portrétních bustách, které se na sebe vzájemně vztahují, je zřetelný vliv antického umění. Car Mikuláš I. je zde znázorněn bez oděvu, podle vzoru antických portrétů. Hlavu má ale dynamicky otočenou na stranu. Také carevna Alexandra Fjodorovna je na velmi elegantní bustě oděna do antického roucha. Její vznešenost a důstojnost navíc zdůrazňuje diadém na hlavě a také velmi elegantní, skvostný účes. Pohyb obou hlav, držení těl a jejich pohled svědčí o jejich rozhodnosti stejně jako o vznešeném a panském původu.“
- Ort & Datierung
- 1832
- Material & Technik
- Marmor, weiß
- Dimenions
- H: 65 cm (mit Sockel), B: 41,5 cm, T: 26,5 cm
- Museum
- Skulpturensammlung
- Inventarnummer
- ZV 3084